تابلوی برق یک محفظه است که در درون آن تجهیزات الکتریکی قرار دارد. تابلو برقها میتوانند در بر گیرنده تجهیزات پنیوماتیک مانند کمپرسور و شیر های برقی و …. هم باشند.
آیا میدانید وظیفه تمام تابلو برقها چیست؟ اصلیترین وظایف تابلو برقها حفاظت از دستگاههای الکتریسیته، نظارت بر عملکرد و کنترل اجزای این دستگاهها است. همان طور که میدانید نحوه ساخت تابلو برق نیاز به دانش و تخصص بالایی دارد و باید توسط افراد خبره انجام شود. برای طراحی تابلوهای برق لازم است اطلاعاتی درباره ساختمان، وسایل الکتریکی مورد استفاده در اختیار سازنده قرار بگیرد.
پس از درک این اطلاعات سازنده طراحی و ساخت دستگاه را آغاز میکند. به طور کلی ساخت این قطعه در چهار مرحله انجام میشود و ما در این مقاله قصد داریم درباره نحوه ساخت تابلو برق صحبت کنیم و اصلیترین نکات را به شما بیاموزیم.
برای یادگیری فنون مربوط به تابلوهای برق باید به چندین آیتم اصلی توجه داشته باشید. به عنوان مثال آشنایی با تجهیزات الکتریکی و عملکرد آنها و نحوه انتخاب صحیح آنها و یادگیری اصول تخصصی در مورد تابلوهای برق و آشنایی با مفاهیمی مثل مقادیر نامی مانند ولتاژ و جریان نامی و همچنین اصول کلی و استانداردهای مربوط به تابلو برقها و محفظههای الکتریکی مثل درجه حفاظتی IP و درجهبندی جداسازی محفظهها Segregation جز مهمترین فنون به شمار میروند.
برای یادگیری این فنون آشنایی با تاسیسات الکتریکی و محاسبات مربوطه ضروری است. همچنین باید بدانید دروسی مانند رله و حفاظت سیستمها و طرح پست الکتریکی به شما کمک شایانی خواهد کرد.
آشنایی با طراحی مدارات فرمان و کنترل و لاجیک هم بسیار موثر است.
لازم است بدانید که در حرفه تابلوسازی سایر علوم نیز با اهمیت هستند، مانند علم ارگونومی.
نکتهای که باید به آن توجه داشته باشید این است که تابلوهای برق اصول کلی و استاندارد و تعاریف کلی خاص خود را دارند. مثلا اگر بخواهیم تابلو برقها را از نظر ساختمان مورد بررسی قرار دهیم میتوانیم به تابلوهای ایستاده و دیواری و میزی اشاره کنیم. هر یک از این موارد ساختمان مخصوص به خود را دارد و کارکردهای متفاوتی ارائه میدهند.
انواع تابلو برقها
- تابلو ایستاده قابل دسترسی از جلو و سلولی
- تمام بسته دیواری (اصلی، نیمه اصلی و فرعی)
همان طور که ذکر شد دستگاههای تابلو برق به منظور مصارف گوناگونی طراحی و به بازار عرضه میشوند زیرا آنها در مکانهای گوناگونی مورد بهره برداری قرار میگیرند. به همین دلیل است که از تنوع گستردهای در نحوه ساخت تابلو برق و طراحی بهره مند هستند.
تابلوی اصلی در پست برق و به طرف فشار ضعیف ترانس متصل میشود اما تابلوی نیمه اصلی از تابلوهای برق بلوک ساختمانی یا از قسمت مستقلی از مجموعه و از تابلوی اصلی تغذیه میشود. همچنین تابلوی فرعی برای توزیع و کنترل سیستم برق خاصی مثل موتور خانه و روشنایی و غیره به کار میرود و از تابلوی اصلی تغذیه میشود.
تابلوهای فرمان
طراحی تابلوهای فرمان معمولاً به شکل سه فاز است و برای کنترل و نظارت بر دستگاههای صنعتی مثل موتورهای الکتریکی مورد استفاده قرار میگیرند.
تابلو برق توزیع صنعتی
زمانی که از توزیع جریان در واحدهای صنعتی یاد میکنیم، باید به سراغ تابلو برقهای توزیع صنعتی برویم.
بانک خازنی
اگر واحدهای صنعتی گاهی نیاز به تقویت بار الکتریکی داشته باشند، در چنین شرایطی استفاده از تابلوهای بانک خازنی در واحدهای صنعتی گزینه خوبی برای اصلاح ضریب توان است.
تابلو برقهای خانگی
هدف از استفاده این نوع تابلو برقها مدیریت و نظارت جریان برق ورودی به ساختمانهای مسکونی، اداری و تجاری است. اغلب طراحی تابلو برق های خانگی آن بورد و به صورت پیش فرض و انجام میشود.
تابلو برقهای کنترلی
همان طور که از نام این نوع تابلو برق پیدا است، برای کنترل دستگاههای صنعتی باید به سراغ انواع کنترل کنندههای PLC و تابلو برقهای کنترلی برویم.
نحوه ساخت تابلو برق در کارخانه و شرح مراحل آن
چهار مرحله برای اصول طراحی و ساخت انواع تابلو برق ها وجود دارد. البته توجه داشته باشید پیش از اینکه به نحوه ساخت تابلو برق را بیاموزید، باید با مسئله نقشه کشی و جانمایی تابلو برق آشنا شوید. آیا میدانید منظور از جانمایی چیست؟
جانمایی به معنای بررسی مسائل فنی طرح است. تهیه نقشه کار شامل دو نقشه ایزومتریک و جانمایی است. توجه داشته باشید در ابتدا با نظر کارشناس سازنده، مطابق با شرایط استاندارد تعیین شده مطالعات میدانی ضروری انجام میشود تا به درستی هدف از به کارگیری تابلو برق مشخص شود، همچنین نقشه کلی ساختمان بررسی میشود تا محل مناسبی برای تابلو برق در نظر گرفته شود.
اگر پاسخ مناسب و منطقی برای این سؤالها بیابید در طراحی و نحوه ساخت تابلو برق بدون مشکل میتوانید کار خود را شروع کنید. در ادامه سراغ مراحل اصلی و نحوه ساخت تابلو برق و طراحی آن میرویم.
مراحل ساخت تابلو برق
این 4 مرحله اصلی شامل موارد زیر هستند:
- مرحله جوشکاری و برش کاری تابلو برق
- مرحله رنگ کاری
- مرحله مونتاژ تابلو برق، شامل بدنه و اسکلت اصلی
- مرحله مونتاژ قطعات الکتریکی
مرحله اول:
جوشکاری و برش کاری
بدیهی است که در مرحله اول بدنه اصلی تابلو برق ساخته میشود. لازم است بدانید که در ساخت تابلوهای برق اکثرا از فولاد ضد زنگ با ضخامت حدودی 1.5 تا 2.5 میلیمتری مورد استفاده قرار میگیرند.
آیا میدانید انتخاب اندازه ضخامت تابلو برق به چه عواملی بستگی دارد؟
انتخاب اندازه ضخامت تابلو برق در درجه اول به استفاده از آن و مکان نصبش بستگی دارد.
که این امر در بخش جانمایی و نقشه کشی باید به درستی مشخص شده باشد. همان طور که میدانید یک تابلو برق از دو بخش شاسی و بدنه ساخته میشود.
به کمک پیچ و مهره اتصالات این دو بخش انجام میشود. در طراحی تابلوهای چند سلولی هم اتصالات به کمک پیچ و مهره انجام میشود. هنگام طراحی هر سلول توجه داشته باشید که اندازه هر سلول و فاصلهاش با سلولهای دیگر به گونهای باشد که دسترسی به بخشهای متفاوت آن امکان پذیر باشد و تعمیر و بازرسی قطعات هم به سادگی انجام شود.
برای طراحی بدنه اصلی و اتصال قطعات بدنه استفاده از جوشکاری امری ضروری به نظر میرسد. زیرا جوشکاری کمک می کند تا اسکلت کلی دستگاه از مقاومت خوبی بهرهمند شود. یکی از نکات قابل توجه این است که در طراحی بدنه ممکن است در آینده نیاز به تغییراتی در تابلو برق ایجاد شود، پس برای این مورد اغلب طراحی بدنه به روشی انجام میشود که در مواقع ضروری بتوان بدون نیاز به رنگ کاری و جوش کاری مجدد تغییرات لازم را در تابلو برق را اعمال کرد.
مرحله دوم:
رنگ کاری
رنگ کاری تابلوهای برق در چهار مرحله قابل انجام است. اولین مرحله چربی زدایی است. شما میتوانید چربی زدایی را به کمک محلولهای شیمیایی و محلولهای قلیایی مثل نفت، بنزین و یا حتی با استفاده از روش اولتراسونیک انجام دهید.
بعد از انجام این مرحله زنگ زدایی و فرز کاری آغاز میشود. برای انجام این کار سمبادهها یا برسهای سیمی بسیار موثر هستند. البته شما میتوانید در این مرحله از محلولهای اسیدی قوی مثل اسید سولفوریک و یا اسید کلریدریک استفاده نمایید. استفاده از محلولهای اسیدی برای زنگ زدایی روش مناسبی به نظر میرسد اما باید بدانید که خوردگی که صورت میگیرد در سطح فلزات کنترل شده باشد.
فسفاته کاری در مرحله سوم در رنگ کاری تابلوهای برق جای دارد. علت استفاده از فسفاته کاری این است که زنگ زدن سطح فلزات را به حداقل میرساند و حتی در تقویت میزان چسبندگی فلز موثر است. عایق کاری در مرحله آخر رنگ کاری سطوح فلزی انجام میشود. عایق کاری در امر طراحی تابلوهای برق اهمیت زیادی دارد. عمل فسفاته کاری به این صورت است که غوطه وری در محلولهای شیمایی مثل اسید فسفریک و اسید نیتریک انجام میشود.
یکی از امور مهم و کلیدی که در نحوه ساخت تابلو برق باید به آن توجه داشته باشید رنگ کاری است. رنگ کاری تابلوهای برق از اهمیت بالایی برخوردار است.
در رنگ کاری توجه داشته باشید که نوع رنگ، ضخامت آن و شیوه رنگ کاری روی ماندگاری تابلوهای برق اثر مستقیمی دارد. اگر میخواهید از تابلو برق در محیطهای صنعتی و در تماس با محلولهای شیمایی استفاده کنید، باید از رنگ ضخیمتری استفاده نمایید.
اما اگر از تابلو برق در محیطی خنثی و به دور از مواد شیمایی و رطوبت قرار است مورد استفاده قرار بگیرد، حداقل ضخامت نیز کافی به نظر میرسد.
اغلب از رنگهای مرکب پودری اپوکسی برای رنگ کاری تابلوهای برق استفاده میشود. در انتخاب نوع رنگ دو عامل تاثیر گذار است. اول نظر مشتری و سپس با توجه به آن بورد بودن یا نبودن تابلو برق نوع رنگ مشخص میشود. رنگ کاری به روش پاششی باید انجام شود و پس از قطعات رنگ شده را به کوره پخت رنگ باید انتقال داد تا مطابق با استانداردهای مشخص شده برای نوع رنگ عمل پخت صورت بگیرد.
مرحله سوم:
مونتاژ تابلو برق، بدنه اصلی و اسکلت
در این مرحله به کمک پیچ و مهره یا پانچ قطعات رنگ کاری شده را به هم متصل میکنند. این مرحله بر اساس نقشه تعیین شده صورت خواهد گرفت.
مرحله چهارم:
مونتاژ قطعات الکتریکی
در مرحله بعدی پس از آماده شدن بدنه اصلی تابلو برق حاضر شد، قطعات الکتریکی باید بررسی شوند و تست سلامتی آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مرحله بر اساس نقشه تهیه شده باید تمامی قطعات الکتریکی مثل انواع رله، انواع کنتاکتور، پریز، کنتاکتور، کلید، تابلوهای نمایشگر بر روی دستگاه نصب شود.
کار نصب قطعات الکتریکی با توجه به نوع تابلو برق و شکل طراحیاش ممکن است گوناگون باشد. توجه داشته باشید نصب قطعات الکتریکی یک تابلو برق ایستاده با یک تابلو برق کشویی تفاوت بسیار زیادی دارد و تفاوت آن به شکل طراحی و کارایی این تابلو برق ها باز می گردد.
پس از آن که انجام عملیات مونتاژ را به اتمام رساندید لازم است از سلامت تمامی قطعات نصب شده اطمینان حاصل کنید و آن را مورد بررسی و تایید نهایی قرار دهید.